ધોરણ 11| note 4| વનસ્પતિ સૃષ્ટિ |ફિઓફાયસી લીલ | NCERT short note| Best biology short note

 

ધોરણ 11 
વનસ્પતિ સૃષ્ટિ

Note 4

વનસ્પતિ સૃષ્ટિ|ફીઓફાયસી લીલ| NCERT short note| Best biology short note | ધોરણ 11

લીલના મુખ્પ્ર ત્રણ વર્ગો- 

1. ક્લોરોફાયસી – હરિત કે લીલી લીલ

2. ફીઓફાયસી – બદામી લીલ

3. રોડોફાયસી – લાલ લીલ 

ફીઓફાયસી - બદામી/કથ્થાઈ લીલ

રંગ---

બદામી/કથ્થાઈ રંગનું કારણ: ઝેંથોફીલ રંજકદ્રવ્ય- ફ્યુકોઝેંથીન 

અન્ય રંજકદ્રવ્યો -  કલોરોફિલ a અને c : લીલો રંગ આપે

કેરેટીનોઇડ્સ: લાલ - નારંગી રંગ આપે

કોઈ લીલ ચમકતા લીલા રંગ(ઓલિવ ગ્રીન) ની પણ હોય શકે - કારણકે તેમાં ક્લોરોફિલ a અને c ની માત્રા ઝેંથોફિલ કરતા વધુ હોય

કથ્થાઈ રંગનો વિવિધ શેડ ફયુકોઝેંથીનના હાજર પ્રમાણ પર આધારિત હોય

નિવાસસ્થાન--- પ્રાથમિક રીતે દરિયાઈ 

કદ અને રૂપ---

સાદા શાખીત-

તંતુમય સ્વરૂપો - એકટોકાર્પસ (Ectocarpus)

અતિશય શાખીત - ખૂબ જ મોટી દરિયાઈ વનસ્પતિઓ (કેલ્પ kelps) 

કેલ્પ: દરિયામાં 100 મીટરની ઊંચાઈ સુધી પહોંચી જાય

ખૂબ મોટા પ્રમાણમાં vistare- જેથી ઘણીવાર જહાજો તેમાં ફસાઈને ખોટકાઈ પડે

ખોરાક સંગ્રહ---

જટિલ કાર્બોદિત સ્વરૂપે (રૂપાંતરિત પોલીસેકેરાઇડ)

ઉદાહરણ: લેમિનારીન અને મેનિટોલ (બંને આલ્કોહોલ જૂથ ધરાવતી શર્કરા- વધારાની માહિતી)

કોષદીવાલ---

સેલ્યુલોઝ

દીવાલની બહારની બાજુએ - આલ્જિન જીલેટીનના આવરણ દ્વારા આવરિત

જીવરસની રચના--

રંજકકણો

મધ્યસ્થ સ્થાને રસધાની

કોષકેન્દ્ર

વનસ્પતિદેહની રચના---

3 ભાગ જોવા મળે

1. સ્થાપક અંગ/ દ્રઢગ્રહ(Holdfast) : દેહને આધારક સાથે જોડે - ઉચ્ચ વનસ્પતિના મૂળ જેવું કાર્ય

2. છત્રિકાવૃંત(stipe) : વનસ્પતિ દેહનો વૃંત(stalk)

3. પ્રપર્ણ/ અપુષ્પપર્ણ (frond) : પ્રકાશસંશ્લેશી અંગ- પર્ણ જેવું

પ્રજનન 

વાનસ્પતિક પ્રજનન: અવખંડન દ્વારા

અલિંગી પ્રજનન: ચલબીજાણુ દ્વારા

→ચલબીજાણુ (બદામી લીલમાં): નાસપતિ આકારના (pyriform), દ્વીકશાધારી- બે અસમાન કશાઓ જે પાર્શ્વીય રીતે જોડાયેલી હોય (બીજાણુના બાજુના ભાગે જોડાયેલી)

લિંગી પ્રજનન: સમજન્યુક, વિષમજન્યુક કે અંડજન્યુક હોઈ શકે

→જન્યુઓ: pyriform (નાસપતિ આકારના), દ્વીકશાધારી-2 પાર્શ્વીય રીતે જોડાયેલી કાશાઓ

→જન્યુ જોડાણ : 

→→પાણીમાં થઈ શકે

→→અંડજન્યુક જાતિઓમાં અંડધાનીમાં થઈ શકે

ઉદાહરણ---

સરગાસમ (Sargassum)

એકટોકાર્પસ (Ectocarpus)

લેમિનારિયા (Laminaria)

ફયુકસ (Fucus)

ડિક્ટીઓટા (Dictyota)

Happy learning!!

Thank you for reading!

Manish Mevada

Urvi Bhanushali