ધોરણ 12| note 6|સ્ત્રીકેસરચક્ર|મહાબીજાણુધાની |સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન|short note| NCERT| જીવવિજ્ઞાન

 ધોરણ 12

સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન (નવો અભ્યાસક્રમ-પ્રકરણ 1 / જૂનો અભ્યાસક્રમ-પ્રકરણ 2)

 

સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન|સ્ત્રીકેસરચક્ર|મહાબીજાણુધાની |NCERT short note| Best biology short note | ધોરણ 12

Note 6

સ્ત્રીકેસરચક્ર 

> પુષ્પનું માદા પ્રજનનાંગ 

> તેના એકમ ને સ્ત્રીકેસર કહે છે

>2 પ્રકારના સ્ત્રીકેસરચક્ર

    1) એકસ્ત્રીકેસરી : પુષ્પ એક જ સ્ત્રીકેસર ધરાવે

    2) બહુસ્ત્રીકેસરી : પુષ્પ એકથી વધુ સ્ત્રીકેસર ધરાવે

યુક્ત સ્ત્રીકેસરી

મુક્ત સ્ત્રીકેસરી

>બહુસ્ત્રીકેસરી 2 પ્રકારના હોય

           (1) યુક્ત સ્ત્રીકેસરી : બધા સ્ત્રીકેસર એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય

           (2) મુક્ત સ્ત્રીકેસરી : સ્ત્રીકેસર એકબીજાથી જોડાયેલા નથી હોતા- મુકત હોય

> પ્રત્યેક સ્ત્રીકેસર 3 ભાગ ધરાવે:

-->1) પરાગાસન :

----> પરાગરજ માટેનું ગ્રાહી સ્થાન

-->2) પરાગવાહિની : 

----> લંબાયેલો નાજુક ભાગ - પરાગાસનની નીચે આવેલું હોય

-->3) બીજાશય (અંડાશય) : 

----> સ્ત્રીકેસરનો તલસ્થ ફૂલેલો ભાગ

----> બીજાશયની અંદર - બીજાશય પોલાણ (કોટર) આવેલું હોય

----> કોટરની અંદર- જરાયુ આવેલું હોય

----> જરાયુ દ્વારા ભૃણને પોષણ પૂરું પાડવામાં આવે

----> અંડકો (મહાબીજાણુધાની) જરાયુ પરથી ઉદભવે

----> બીજાશયમાં એક અંડક ધરાવતા છોડ (એવા છોડ જેના ફળમાં એક જ બીજ હોય) : ઘઉં, ડાંગર, કરી

----> બીજાશયમાં એકથી વધુ અંડકો ધરાવતા છોડ (એવા છોડ જેના ફળમાં એકથી વધુ બીજ હોય)  : પપૈયું, તડબૂચ, ઓર્કિડ

 મહાબિજાણુધાની (અંડક)

અંડકના વિવિધ ભાગો (આકૃતિ બુકમાં જાતે બનાવવી)

> અંડકનાલ/ અંડક દંડ : 

--> અંડકનો દંડ જેવો ભાગ 

--> અંડકનાલ દ્વારા અંડક જરાયુ સાથે જોડાય 

> બીજકેન્દ્ર : 

--> અંડકનો દેહ અને અંડકનાલ જે સ્થાને જોડાય તેને બિજકેન્દ્ર કહે

--> અંડક અને અંડકનાલ વચ્ચેનું સંગમ સ્થાન

> અંડકાવરણ :

--> અંડકની ફરતે આવેલા રક્ષણાત્મક આવરણો

--> તે એક કે બે સંખ્યામાં હોય શકે

> અંડક છિદ્ર / બીજાંડ છિદ્ર :

--> અંડકનો ટોચના ભાગ સિવાય ના સમગ્ર પ્રદેહને અંડકાવરણ આવરી લે છે, આ આવરણ ના પામેલા ભાગને અંડક છિદ્ર કહે છે

> અંડકતલ : 

--> અંડકનો તલ ભાગ

--> અંડકછિદ્ર ના સામેના ભાગે આ સ્થાન જોવા મળે

> પ્રદેહ :

--> અંડકાવરણોથી ઘેરાયેલો કોષોનો સમૂહ

--> આ કોષો વિપુલ પ્રમાણમાં સંચિત (સંગ્રહિત) ખોરાક ધરાવે

> ભૃણપુટ :

--> પ્રદેહની અંદર આવેલ હોય

--> મહાબીજાણુ દ્વારા બનેલું હોય

--> માદા જન્યુજનક પણ કહેવાય  - કારણકે તે એકકીય હોય તથા માદા જન્યુ ધરાવે

--> સામાન્ય રીતે એક અંડકમાંથી→ એક ભ્રુણપુટ બને→ એક ભ્રુણપુટ એક મહાબીજાણુમાંથી બને

આ નોટ તમારી નોટબુકમાં લખી લેવું જેથી NCERT માટેની સરળ નોટ્સ તમારી પાસે હોય.

Happy learning!

Thank you for reading!

Manish Mevada

Urvi Bhanushali