ધોરણ 11| note 7| વનસ્પતિ સૃષ્ટિ | લીવરવર્ટ | NCERT short note| Best biology short note

 

ધોરણ 11 
વનસ્પતિ સૃષ્ટિ

વનસ્પતિ સૃષ્ટિ|લીવરવર્ટ| NCERT short note| Best biology short note | ધોરણ 11

Note 7

લીવરવર્ટ 

> તેનું બીજું નામ - હિપેટીકોપસિડ (extra information)

> આવાં નામ કે જે લીવર/યકૃત સાથે મળતા હોય, એનું કારણ એ છે કે લીવરવર્ટ નું સૂક્ષ્મ માળખું યકૃતની પેશીય રચના ને મળતું આવે છે (extra information)

> નિવાસસ્થાન: 

--> ભેજયુક્ત, છાયાપ્રિય જગ્યાઓ

--> પાણીના પ્રવાહો, ઝરણાં, નદી વગેરે ના કિનારે

--> ભેજવાળા (કીચડ) મેદાનો

--> ભીની જમીન પર

--> વૃક્ષોની છાલ

--> લાકડાની ગર્ત માં તથા ઘેરા જંગલોમાં 

> વનસ્પતિ દેહ:

--> તેના 2 પ્રકારના વનસ્પતિ દેહ હોય શકે: 

----> 1) સુકાયક - eg. માર્કેન્શિયા

વક્ષીય ભાગ (કુડમલી પ્યાલાઓ સાથે)

પૃષ્ઠ બાજુ

--------> સુકાયક દેહ પૃષ્ઠ-વક્ષીય હોય(વક્ષીય ભાગ અને પૃષ્ઠ ભાગ એકબીજાથી અલગ રચના ધરાવતા હોય)

--------> વક્ષીય (ઉપરથી દેખાતો ભાગ) - છાલા જેવી રચનાઓ જોવા મળે

-------> પૃષ્ઠ (જમીન તરફનો ભાગ) આ ભાગ માં વચ્ચે એક રેખા જેવી રચના હોય

--------> સૂકાયક શરીર જમીન સાથે ચોંટેલું હોય છે 

--------> મોટે ભાગે શાખીય સુકાય હોય છે

 

----> 2) પત્રમય  - eg. લોફોકોલીઆ 

પત્રમય લીવરવર્ટ 

--------> પ્રકાંડ જેવી રચના હોય

--------> એ પ્રકાંડ જેવી રચના ઉપર- બે હરોળમાં પર્ણ જેવી નાની નાની સંરચના જોવા મળે

--------> યાદ રાખો: અહી સાચાં પર્ણ કે પ્રકાંડ જોવા મળતા નથી. તે પર્ણ જેવી કે પ્રકાંડ જેવી રચના છે, જે અન્ય રચનાઓ જેમકે જલવાહીની કે અન્નવાહિની થી વંચિત છે

> પ્રજનન:

--> અલિંગી પ્રજનન

---> 1) અવખંડન દ્વારા 

---> 2) કે કુડમલીઓ - વિશિષ્ટ રચના ના નિર્માણ દ્વારા

---> કુડમલી પ્યાલાઓ:

-----> સુકાય પર સ્થિત નાની કુપધાનીઓ છે

-----> તેમાં નાની કલિકાઓનું સર્જન થાય છે - જેને કુડમલી કહે છે 

---> કુડમલીઓ:

-----> લીલી, બહુકોષીય, અલિંગી કલિકાઓ

-----> કુડમલી પ્યાલાઓમાં નિર્માણ પામે

-----> કુડમલી પિતૃ દેહ થી છૂટી પડે, ત્યારબાદ અંકુરિત થાય અને નવા સ્વતંત્ર છોડ માં પરિણમે 

--> લિંગી પ્રજનન:

----> નર અને માદા લિંગી અંગો જોવા મળે

----> એક જ સુકાય પર બંને લિંગી અંગો ઉત્પન્ન થઈ શકે - રિક્સિયા 

----> બંને લિંગી અંગો અલગ અલગ સુકાય પર ઉત્પન્ન tha - માર્કેન્શિયા

----> નર અને માદા જન્યુ પાણીની હાજરીમાં ફલન પામે અને યુગ્મનજ બનાવે. તે આગળ જઈ બીજાણુજનક માં રૂપાંતરિત થાય.

----> બીજાણુજનક: પાદ (આના દ્વારા બીજાણુજનક જન્યુજનક સાથે જોડાયેલું હોય), પ્રાવરદંડ (પાતળા દંડ જેવી રચના) and પ્રાવર (બીજાણુ ઉત્પન્ન કરે)

----> બીજાણુ પ્રાવરમાં નિર્માણ પામે - તેઓ અંકુરિત થઈ જન્યુજનક (મુક્ત જીવી) નું નિર્માણ કરે 

Happy learning!

Thank you for reading!

Manish Mevada

Urvi Bhanushali