ધોરણ 12| note 1| પ્રસ્તાવના|સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન|short note| NCERT| જીવવિજ્ઞાન

ધોરણ 12

સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન (નવો અભ્યાસક્રમ-પ્રકરણ 1 / જૂનો અભ્યાસક્રમ-પ્રકરણ 2)

 

સપુષ્પી વનસ્પતિઓમાં લિંગી પ્રજનન|પ્રસ્તાવના| NCERT short note| Best biology short note | ધોરણ 12

Note 1

પ્રસ્તાવના 

વનસ્પતિ સૃષ્ટિનું વર્ગીકરણ

A. લીલ 

B. દ્વીઅંગી 

C. ત્રિઅંગી 

D. અનાવુત્ત બીજધારી

E. આવુત્ત બીજધારી

ફક્ત આવુત્ત બીજધારીમાં જ ફૂલો હોય છે, તેથી આ પ્રકરણ સંપૂર્ણપણે આવુત્ત બીજધારી માટે છે.

પ્રજનન: જૈવિક પ્રક્રિયા જેના દ્વારા સજીવો સંતાન ઉત્પન્ન કરે છે

2 પ્રકાર:

1. લિંગી પ્રજનન: ગેમેટ્સના ફ્યુઝન દ્વારા, મોટે ભાગે બાયપેરેન્ટલ, જેને એમ્ફિમિક્સિસ પણ કહેવાય છે (કારણ કે બે પ્રકારના ગેમેટ ફ્યુઝ થાય છે)

2. અલિંગી પ્રજનન: ગેમેટ્સ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે કે નહીં, ગેમેટ્સનું કોઈ ફ્યુઝન નથી, હંમેશા એકપિતૃ 

ફૂલો છોડના લિંગી પ્રજનનમાં આ રીતે મદદ કરે છે

a. ફૂલોના અસંખ્ય પ્રકાર

b. મોહક સુગંધ

c. આકર્ષક રંગો

ફૂલો સાથે માનવ સંબંધ

a. સૌંદર્યલક્ષી - સારું લાગે તે માટે

b. સુશોભન - સુશોભન માટે

c. સામાજિક - કોઈને પ્રસંગોપાત આપવા માટે

d. ધાર્મિક - ભગવાનને અર્પણ કરવા વગેરે

e. સાંસ્કૃતિક - લગ્નમાં માળા વગેરે

f. લાગણીઓ વ્યક્ત કરવાના પ્રતીકો - પ્રેમ, સ્નેહ, સુખ, દુઃખ, શોક વગેરે.

પરંતુ ફૂલો માત્ર માનવ ઉપયોગ અને સંતોષ માટે નથી.

ફૂલ -

a. લિંગી પ્રજનન એકમ

b. લિંગી પ્રજનન સ્થળ

c. લિંગી પ્રજનનનું અંતિમ ઉત્પાદન એટલે કે ફળો અને બીજ તરફ દોરી જાય છે

ફૂલના રેખાંશ વિભાગની આકૃતિ

ફૂલ - રૂપાંતરિત પ્રરોહાગ્ર (પ્રકાંડ + પાંદડા)

પુષ્પ દાંડી : જે ફૂલને છોડને પકડી રાખે છે

પુષ્પાસન  : પુષ્પ દાંડીનો ચપટો છેડો

-રૂપાંતરિત પ્રકાંડ- 4 ગાંઠો ધરાવે છે

1. વજ્રપત્ર (રૂપાંતરિત પર્ણ) - વજ્રચક્ર (ફૂલનું રક્ષણ)

2. દલપત્ર - દલચક્ર (આકર્ષણ)

3. પુંકેસર - પુંકેસરચક્ર (પરાગાશય + પુંકેસર તંતુ) (નર પ્રજનન ભાગ)

4. સ્ત્રીકેસર - સ્ત્રીકેસરચક્ર (અંડાશય + પરાગાસન + પરાગવાહિની) (માદા પ્રજનન ભાગ)

વજ્રપત્ર અને દલચક્ર - ફૂલોના ગૌણ ચક્ર - લિંગી પ્રજનનમાં સીધો ભાગ લેતા નથી, પરંતુ તેને સમર્થન આપે છે

પુંકેસરચક્ર અને સ્ત્રીકેસરચક્ર - ફૂલોના મુખ્ય ચક્રો - નર અને માદા જન્યુ ઉત્પન્ન કરે છે

પ્ર- શું તમે ફૂલના બે ભાગોને નામ આપી શકો છો જેમાં લિંગી પ્રજનનના બે સૌથી મહત્વપૂર્ણ એકમોનો વિકાસ થાય છે?

a. પુંકેસરચક્ર - પરાગાશય - નર જન્યુનો વિકાસ કરે છે

b. સ્ત્રીકેસરચક્ર - અંડાશય - સ્ત્રી જન્યુ વિકસિત કરે છે

પ્ર- પુષ્પ સંવર્ધન: સુશોભન બાગાયતની શાખા જે ફૂલો અને સુશોભન છોડની વૃદ્ધિ અને માર્કેટિંગ તેમજ ફૂલોની ગોઠવણી સાથે જોડાયેલ છે.

બાગાયત: બગીચાના પાક, ફળો અને શાકભાજીની ખેતી સાથે વ્યવહાર કરે છે

પ્ર- કલાત્મક મૂલ્યના ઓછામાં ઓછા પાંચ ફૂલોની યાદી બનાવો જે સામાન્ય રીતે ઘરો અને બગીચાઓમાં ઉગાડવામાં આવે છે.

1) ગલગોટો 

2) મોગરા 

3) ગુલાબ

4) ટ્યૂલિપ

5) જાસૂદ

પ્ર- પરિવારોમાં સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક ઉજવણીમાં ઉપયોગમાં લેવાતા વધુ પાંચ ફૂલોના નામ શોધો.

1) ગલગોટા 

2) ગુલાબ

3) મોગરા 

4) ઓર્કિડ

5) કમળ

 

Thank you for reading!

Happy learning! Stay motivated!

Manish Mevada

Urvi Bhanushali